Ο εργασιακός μεσαίωνας έχει κι ένα ξαδελφάκι… Πρόκειται για τον εκπαιδευτικό μεσαίωνα που προετοιμάζει η παγκοσμιοποίηση για όλους τους λαούς της γης. Αυτός, έχει και όνομα, λέγεται αμάθεια και σκοπός του είναι να μεταβάλει τους νέους ανθρώπους σε λειτουργικά αναλφάβητους εξειδικευμένους εργαζόμενους και άρα σε πειθήνιους υπηκόους/εργάτες/καταναλωτές. Η αμάθεια είναι το νέο προϊόν του παγκόσμιου, νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Ο τελευταίος επιτάσσει την προσήλωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας στις αρχές της χρηστικότητας, της επιχειρηματικότητας και της λήθης διαμορφώνοντας ένα σχολείο στο οποίο ο μαθητής αποκλείεται από την ολόπλευρη μόρφωση και κυρίως από την κατανόηση του κόσμου που τον περιβάλλει και την κριτική σκέψη. Πως επιτυγχάνεται αυτό;
Η χρηστικότητα μας λέει ότι ο μαθητής πρέπει να διδαχθεί την γλώσσα και την έκφραση από και για την καθημερινότητα. Η καθημερινότητα όμως σήμερα είναι ισοπεδωμένη από τα προϊόντα της κυρίαρχης καταναλωτικής κουλτούρας: Έτσι από τα βιβλία της γλώσσας εξοβελίζονται σταδιακά τα λογοτεχνικά κείμενα και τα δοκίμια και πολλαπλασιάζονται οι συνταγές μαγειρικής, οι οδηγοί πόλεων, οι διαφημίσεις. Το αποτέλεσμα είναι οι μαθητές να διαμορφώνουν ένα λεξιλόγιο 500, 600 το πολύ 700 λέξεων. Αυτό το λεξιλόγιο είναι που θα τους επιτρέψει στο μέλλον να διαβάσουν μία έντυπη λάιφ-στάιλ αηδία, να σουλατσάρουν καταναλώνοντας σ’ ένα τεράστιο πολυκατάστημα, να παρακολουθήσουν ένα τηλεοπτικό σκουπίδι ή να αναπαραγάγουν την καθημερινή προπαγάνδα των φερέφωνων της πολιτικής ορθότητας του συστήματος. Δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση, όμως, να τους επιτρέψει να εκφράσουν οι ίδιοι με κάποια πληρότητα τα συναισθήματά τους, να διαβάσουν ένα βιβλίο, να σκεφτούν πάνω στην κατάσταση της πόλης, της χώρας και του πλανήτη τους, να μιλήσουν μαζί με άλλους γι’ αυτά κ.ο.κ. Εξ’ άλλου, για όλα τα «μεγάλα ζητήματα» ο καταμερισμός της παγκοσμιοποίησης έχει επιληφθεί. Οι ελίτ σκέφτονται, συσκέπτονται, αποφασίζουν. Οι πολλοί απλώς ζουν.
Η επιχειρηματικότητα επιβάλει στο σχολείο την προώθηση των ηθών του κυρίαρχου συστήματος. Το κέρδος, το οικονομικό συμφέρον, ο ανταγωνισμός, η εργαλειακή λογική και ο ψυχρός υπολογισμός αποθεώνονται. Η κουλτούρα της αλληλεγγύης, της αλληλοβοήθειας, της συντροφικότητας και της συνύπαρξης εκμηδενίζεται.
Γι’ αυτό και η Μαρούλα δεν δίνει πια το μήλο της στον Νίκο, που πεινάει. Γιατί, μέσα από τα προβλήματα της αριθμητικής που τις μαθαίνουν πόσα ευρώ έχει και πως να τα ξοδέψει αγοράζοντας περισσότερα πράγματα ή τις εκθέσεις με θέμα Μια βόλτα στο The Mall έχει μάθει ότι σ’ αυτόν τον κόσμο προηγείται αυτή, τα ευρώ και τα προϊόντα κι ό,τι ύστερα ακολουθούν και οι «άλλοι», που όταν δεν σκοτώνονται για λογικά ανεξήγητους και εν πάσει περιπτώσει αποκρουστικούς λόγους (όπως η ελευθερία τους, η αξιοπρέπειά τους, η αυτοδιάθεσή τους) επίσης ενδιαφέρονται μόνον για τα ευρώ και τα προϊόντα, αν και μερικές φορές για επίσης αδιευκρίνιστους λόγους τα ευρώ δεν υπάρχουν, τα προϊόντα σπανίζουν.
Για την λήθη έχουμε μιλήσει πολύ στην διαμάχη των βιβλίων της Ιστορίας του Δημοτικού. Πρόσφατα, κυκλοφόρησε ένα βιβλίο του Φρήντμαν με θέμα Ο κόσμος είναι επίπεδος. Ο επίπεδος κόσμος του κ. Φρήντμαν και της παγκοσμιοποίησης, έχει κι ένα επίπεδο παρελθόν. Από τι ισοπεδώνεται αυτό το παρελθόν; Μα από αυτό που σήμερα, στο παρόν, είναι αποκρουστικό για τους κρατούντες αλλά κι αυτό που η επίγνωσή του δημιουργεί ρήγματα στην εφησυχασμένη συνείδηση του παρόντος: η αποικιοκρατία, η κατοχή, η λεηλασία, οι αρπαγές, όλα εκείνα τα στιγμιότυπα της βαρβαρότητας που γέννησαν την σύγχρονη, παγκόσμια ηγεμονία της Δύσης & των συνεργατών της. Επίσης, στην μαύρη λίστα της ιστορίας βρίσκονται η ιστορικότητα των συλλογικών συνειδήσεων και οι αγωνιστικές τους διαστάσεις, οι μεγάλες εθνικές και κοινωνικές επαναστάσεις, τα κατορθώματα των ηρώων τους.
Μ’ αυτά τα υλικά, λοιπόν, τα σύγχρονα εργοστάσια παραγωγής πειθήνιων συνειδήσεων φτιάχνουν τ’ αντιπαθητικά δίποδα που συνωστίζονται στις μεγαλουπόλεις καταλώνοντας, δουλεύοντας και καταναλώνοντας.
Ερώτηξις: Που είναι τα εκπαιδευτικά κινήματα για να μιλήσουν για όλα αυτά (οέο;);
Τετράδια της καθημερινότητας 
Τα εκπαιδευτικά κινήματα;
Νομίζω ότι απεβίωσαν προ εικοσιπενταετίας…
Άλλωστε τώρα πιά αντί να προτείνουν οι εμπλεκόμενοι και να διεκδικούν, αναγκάζοντας τον/την υπουργό παιδείας να ακολουθεί, συμβαίνει ακριβώς το ανάποδο!
Και οι διεκδικήσεις αφορούν την χρηστικότητα. Πόσα (λεφτά) θα πάρουμε προς πόσα λιγώτερα θα δώσουμε.
Την «παιδεία» φυσιολογικά… την έχει αναλάβει το «so you think you can dance»
Ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα είναι ΓΙΑΤΙ ενώ τα τελευταία 200 χρόνια το πολιτικο-οικονομικό σύστημα είναι στη βάση του το ίδιο (κεφαλαιοκρατικό-εμπορευματικό), τα αντίστοιχα εκπαιδευτικά υποσυστήματα έδιναν (σε όσους είχαν πρόσβαση σε αυτά) εφόδια γνώσης και γενικής παιδείας πολύ «δυνατά», ενώ το σημερινό εκπαιδευτικό αντίστοιχο, στην εποχή του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, προωθεί την αμάθεια…
Η δική μου εκτίμηση (σχηματικά) στο ερώτημα που θέτεις είναι ότι ο καπιταλισμός α ν α γ κ ά σ τ η κ ε υπό το βάρος της πίεσης των κινημάτος και της λαϊκής κινητοποιήσης να θεσπίσει υποσυστήματα εκπαίδευσης που παρέχουν στέρεα εφόδια γνώσης και γενικής παιδείας. Βεβαίως και αναδιπλώθηκε μέσα σ’ αυτά, οργανώνοντας τους μηχανισμούς της κυριάρχησης στα πλαίσιά τους. Σήμερα, που τα κινήματα αυτά βρίσκονται σε υποχώρηση, το κεφάλαιο αντεπιτίθεται και «παίρνει το αίμα του πίσω».
Δηλαδή, η καθολική, δημόσια εκπαίδευση βρίσκεται στην ίδια κατηγορία με την καθολική ψηφοφορία ή το κοινωνικό κράτος. Το κεφάλαιο εκ των υστέρων ενσωμάτωσε αυτούς τους μηχανισμούς, όταν είδε ότι δίχως αυτούς απειλείται υπό το βάρος των αντιστάσεων η αναπαραγωγή του. (Δηλαδή γύρω στα μέσα του 21ου αιώνα).
Στον 19ο αιώνα ότι οι ιδεολογικοί εκφραστές του καπιταλισμού διακατέχονταν από μία αριστοκρατική προσέγγιση που κρατούσε το δικαίωμα στην εκπαίδευση (όπως κι αυτό της ψήφου) για τα ανώτερα στρώματα, αφήνωντας τα κατώτερα στο έλεος της αμάθειας και της ανηλεούς εργασιακής εκμετάλλευσης. Ας μην ξεχνάμε ότι το αίτημα για «εκπαίδευση για όλο τον λαό» ήταν από τα βασικά αιτήματα της Παρισινής Κομμούνας (βλ. Ολίβιε Προσπέρ Λισανγκαρέ, Η Ιστορία της Παρισινής Κομμούνας, εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος).
Αυτά προς το παρόν και εν’ τάχει…
Το αίτημα της Κομμούνας [εξαιρετικό το δίτομο του Λισανγκαρέ] “εκπαίδευση για όλο τον λαό” δεν νομίζω ότι ήταν και τόσο επαναστατικό. Δεκαετίες πριν, όπως γράφει ο Κρίστοφερ Λας στην «Εξέγερση των Ελίτ» (νομίζω), το αίτημα για καθολική και υποχρεωτική εκπαίδευση κατέβηκε από τα «πάνω» προς τα «κάτω» στις ΗΠΑ με κύριο στόχο την όσο το δυνατόν πιο γρήγορη ενσωμάτωση στην αμερικανική κοινωνία των μεταναστών. Απεμπόληση, δηλαδή, της εθνικής κουλτούρας τους, της γλώσσας τους κ.ο.κ. Και νομίζω ότι αυτό το ιστοσημείωμα, διαβάζοντάς το κάτω από αυτό το πρίσμα, αποκτά ένα τελείως καινούργιο ενδιαφέρον.
Οέο!
Εντυπωσιακή ανάλυση, παρά το ‘σκόρπιο των σκέψεών σου’. Παρότι έχω γενικώς κάποιες ενστάσεις οι οποίες εδράζονται περισσότερο στο ατομικό και όχι στο συλλογικό.
Σκατζόχειρε μην προσπαθούμε να βρούμε τις ευθύνες στους άλλους και μακρυά από εμάς, είμαστε μέρος του προβλήματος, μπορούμε να γίνουμε μέρος της λύσης. Δεν μπορώ να ξέρω μόνος μου τον τρόπο, ίσως αυτό να γίνει και με μια δυναμική συνεργασία των blogs μας, μπορεί και με κάποιον άλλον τρόπο. Είμαστε πολλοί αυτοί που έχουμε τον ίδιο τρόπο σκέψης ή παρόμοιο, ασ συντονιστούμε και ασ αντιδράσουμε.
@Χρήστο. Για τις ΗΠΑ, δεν ξέρω, επιφυλάσσομαι. Αυτό που λέει, πάντως, ο Λας μου φαίνεται αρκετά λογικό. Στην Ευρώπη νομίζω ότι τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά. Σε ό,τι αφορά στην δημόσια, καθολική εκπαίδευση τα ίδια περί του σχολείου ως έναν από τους κύριους μηχανισμούς εθνικής ομογενοποίησης υποστήριξε και ο Γκέλνερ. Σε κάποιον βαθμό έχει δίκιο. Φοβάμαι, όμως, πως προσεγγίζει έναν θεσμό μέσα από τις συνέπειές του. Εγώ, αυτό που προσπάθησα να πω είναι πως ο καπιταλισμός και η αστική ιδεολογία δεν είχε καμία έγνοια στο πώς θα μορφώσει τα φτωχότερα στρώματα, γιατί γενικά διαποτίζονταν από μία αντίληψη αριστοκρατική όπου τα «φυσικά, αναφαίρετα δικαιώματα» τα κρατούσε μόνο η αστική τάξη για τον εαυτό της.
@pan
Θα ήθελα, πάντως, να τις διαβάσω αυτές τις ενστάσεις.
@akamas
Εγώ, πάντως, είμαι μέσα.
σαν πολύ αυστηροί δεν είμαστε με τα κινήματα ρε παιδιά; Η σύγχυση είναι γενικότερη.Ο μαρξ νομίζω έλεγε πως δε καθορίζει το κίνημα τις κοινωνικές συνθήκες και αιτήματα, αλλά μάλλον οι κοινωνικές συνθήκες ορίζουν τη ποιότητα και το λόγο ενός κινήματος…
Όχι οτι η αριστερά δε χρειάζεται αναπαλαίωση.Αν και τελευταία πιστεύω πως δύσκολα ένας χώρος με ιστορικές αναφορές τέτοιες μπορεί να ανανεωθεί.Θα πρεπει να συγκρουστει με τον ίδιο του τον εαυτό
Τώρα για αυτό για την αμάθεια, δε ξέρω.Εγώ δε το βλέπω σαν σκοπό.Πιο πολύ σαν συνέπεια μίας συνθήκης εργαλειοποίησης της γνώσης, όπου αξίζει μόνο ό,τι αποτελεί άμεσο αντικείμενο αξιοποίησης και κερδοσκοπίας. Αν οι νεοφιλελεύθεροι θεωρούν σημαντική γνώση μόνο την άμεσα χρηστική, όλα τα άλλα μένουν στο περιθώριο. Γιατί να μάθω ιστορία και κοινωνιολογία δηλαδή.Τί μου χρησιμεύουν για να βρω δουλειά.Ή μήπως υπάρχει πίστη στην ιστορία σαν διαδικασία και στα συλλογικά υποκείμενα και τα κινήματα;Ποιου την ιστορία να διαβάσω;Αφου ειμαι απλά εγώ. ούτε προλετάριος ούτε έλληνας ούτε τίποτα άλλο.Απλά άτομο είμαι…
@Διονύση
Με τα κινήματα δεν είμαστε αυστηροί. Επειδή, όμως, είμαστε των κινημάτων, ξεκινούμε πρώτα την κριτική από «τα του οίκου μας». Σε ποιόν να κάνω κριτική επικοδομητική; Στο Πα.Σο.Κ. και στην Νέα Δημοκρατία; Στους νεοφιλελεύθερους; Μ’ αυτούς είμαι σε ανταγωνισμό. Τι να τους πω; Ότι οι αμάθεια κάνει κακό; Έχουν ένα σκεπτικό, το προωθούν και είμαι εναντίον τους. Τελεία και παύλα.
Το ζήτημα βρίσκεται στο ποιοί θα μπορούσαν να δράσουν εναντίον. Κι εκεί ξεκινάει το δράμα. Το κίνημα, μεν, είναι «εικόνα της κοινωνίας και του μοιάζει». ΟΚ, αυτό το δέχομαι. Δεν έχω απαιτήσεις ξάφνου να γίνουν ντεμπορικοί όλοι και να κατανοήσουν την γραμματική της κοινωνίας του θεάματος, ούτε να πάρουν τις μαύρες σημαίες και να καταλάβουν τα χειμερινά ανάκτορα.
Με την αριστερά τα έχω. Με την «αντισυστημική» γιατί της ξεφεύγουν αυτά τα ζητήματα τα οποία είναι κ ε ν τ ρ ι κ ά, και με την «συστημική»- δηλαδή την Συνασπισμένη- επειδή ελέγχει τα παιδαγωγικά Ινστιτούτα από τα οποία εκπορεύονται αυτές οι πολιτικές και άρα είναι αυτή που τις επεξεργάζεται. Έχουμε καταντήσει στην χώρα μας αυτή η αριστερά να είναι το μυαλό του νεοφιλελευθερισμού, και η δεξιά να είναι τα χέρια.
Ποιός για παράδειγμα εισήγαγε πρώτος το αίτημα για την χρηστικότητα της γνώσης; Η αριστερά κατά την μεταπολίτευση η οποία υπήρξε σφόδρα εναντίον του «κλασικισμού» και του «ακαδημαϊσμού» και ζητούσε «γνώση για την παραγωγή».
Είχε δίκιο; Ναι. Η τεχνική παιδεία αποτελούσε και αποτελεί αίτημα για την χώρα, και μάλιστα επιτακτικό, αφού ο παραγωγικός της ιστός έχει αποσαρθρωθεί πλήρως.
Είχε άδικο; Ναι. Γιατί μέσω του οικονομισμού της εισήγαγε από την πίσω πόρτα την χρησιμοθηρία της γνώσης.
Οι «ανανεωτές», βεβαίως, έχουν κρατήσει το δεύτερο και έχουν πετάξει το πρώτο. Κι από εκεί συνάγεται και η αγαστή τους συνεργασία με την υπουργό, σε επίπεδο εκπαιδευτικού σχεδιασμού, ιδιαίτερα στο δημοτικό. Στην χρηστικότητα λέμε ναι: Πάρε, τώρα, ‘ναχεις διαφημίσεις κινητών, συνταγές μαγειρικής και οδηγούς πόλεων να διδάσκουν την γλώσσα στους «λειτουργικούς ηλίθιους» του μέλλοντος…
Σε πολύ συνοπτικές γραμμές: Σαφέστατα η προσπάθεια είναι προς την κατεύθυνση του εκπαιδευτικού μεσαίωνα. Λαμπρό παράδειγμα η Αμερική, στην οποία το ποσοστό των αναλφάβητων αυξάνει αντί να μειώνεται. Την στιγμή που στο Βιετνάμ είναι μηδενικό.
Ωστόσο, αυτό καταργεί την ατομική ευθύνη; Δηλαδή το ότι είναι στο χέρι του κάθε ενός ξεχωριστά ώστε να αποκτήσει κατά το δυνατόν ευρύτερη μόρφωση. Πρόσεξε: δεν αναφέρομαι στο χρηστικό μέρος των γνώσεων. Εκεί υπεισέρχονται πολλοί άλλοι παράγοντες.
Αν ο γονιός προτιμά να έχει το παιδί του μπροστά στην τηλεόραση αποβλακωμένο μόνο και μόνο για να μην τον ενοχλεί, δεν φταίει καμία κυβέρνηση και αντίστοιχα κανένα κίνημα γιατί θα καταλήξει όπως θα καταλήξει.
Και παρ όλη την -αναμφισβήτητη δύναμη – του σχολείου και της τηλεόρασης, το παιδί πρώτο και κύριο παράδειγμα τους γονείς τους έχει. Συνεπώς, αν αυτοί δεν εμφυτέψουν στα παιδιά την λαχτάρα για το βιβλίο, δεν υπάρχει λόγος διαμαρτυρίας. Δεδομένου, φυσικά, ότι ενδιαφέρονται οι ίδιοι…
Λυπάμαι που δεν θα αναφερθώ στο ‘χρησιμοθηρικό’ μέρος της γνώσης, αλλά, δεδομένου ότι ποτέ δεν το επιδίωξα ο ίδιος, μου είναι αδύνατο να κρίνω οποιονδήποτε άλλο.
@pan
Έχεις απόλυτο δίκιο. Ουσιαστικά, οικογένεια και εκπαίδευση λειτουργούν συντονισμένα ως προς την παραγωγή της αμάθειας. Γενικώς, στην τελευταία του φάση ο καπιταλισμός προσβλέπει στο να ξεπατώσει όποιον θεσμό μπορεί δυνητικά να παραγάγει ανεξάρτητα από αυτόν πρότυπα επηρρεάζοντας την συγκρότηση της ανθρώπινης προσωπικότητας μ’ έναν τρόπο που δεν είναι «αποδοτικός» στα πλαίσια του υφιστάμενου μοντέλου…
Επί του πρακτέου. Έχω πετύχει πολλές φορές γονείς με παχουλή τσέπη να «μαλώνουν» τους δασκάλους: Μην τον πιέζεις, έχω λεφτά!
Νομίζω τώρα συντονιστήκαμε…Πάντως, αν η οικογένεια θέλει τα παιδιά της αμόρφωτα είμαστε όλοι μαζί για φούντο, και ευτυχώς που δεν φέρνω παιδιά σ’αυτό τον κόσμο.
Και να σου πω και κάτι που μπορεί να θεωρήσεις προκλητικό; Καλά κάνει ο δάσκαλος να δεχτεί -εφόσον του προσφέρονται – τα λεφτά. Αν από την άλλη απλά το κάνουν για περάσει λάδι το βλαστάρι τους, ας το ξεπετάξουν στα γρήγορα οι δάσκαλοι, να μην αγχώνονται κιόλας οι άνθρωποι.
@ skatzoxoiros,
δεν αλλάζεις γραμματοσειρά, είναι πολύ κουραστική η ανάγνωση.
Σ αυτά που λές, νομίζω, ότι υπάρχει κάτι αντιδιαλεκτικό.
Η κυρίαρχη τάξη ειναι εξίσου κουτή και αμόρφωτη με την κυριαρχουμενη. Η εξάπλωση της αμάθειας, στο τέλος δεν ωφελεί ούτε αυτήν.
κατά σύμπτωση και εχω κ έχω αφιέρωμα στο βιβλίο, αλλά εγώ είδα μία άλλη πτυχή του βιβλίου, όχι αυτή τη σχολική.
@agne-ta
Αν με βοηθήσει κάποιος να βρω πως στο @#%$@#$%#^ αλλάζουν τα μεγέθη των γραμματοσειρών και οι γραμματοσειρές, θα το έκανα ευχαρίστως
Θα πασ στη τεμπλέτα σου και θα ψάξεις να βρείς τα κομεντσ η ρεσπονσ, όπως τα έχει τελοσ πάντων. εκεί λέει φοντσ. αν έχει ποσοστό μεγάλωσε το, αν έχει επίθετο σμολ, κάντο λάρζ ή μιντιουμ. μπορείς να βάλεις και κάλορ.
Κάπου στην αρχή αναφέρει τις βαριάντες.
ελληνικά σούπερ!!!!!